De kleinkinderen noemen haar “Oma Muis”. Ze maakt poppen van stof en heeft lang geleden een hele familie met muizen gemaakt. Als de kleinkinderen langskomen worden de muizen van zolder gehaald omdat ze er bij binnenkomst al naar vragen.

De muizen zijn een uitzondering want meestal maakt ze stoffen poppen. De patronen heeft ze in de loop der jaren verzameld, ze spelt een patroon op de stof en knipt het uit. De stof knipt ze groter zodat ze precies op de rand van het patroon - met een naaimachine - de vorm kan doorstikken. Dan draait ze de vormen binnenste buiten. Zo maakt ze de armen, benen en de romp. Vervolgens worden alle delen opgevuld met vulmiddel en naait ze met de hand alles netjes aan elkaar. De hoofden koopt zij meestal in een winkel, ze zijn van plastic of porselein gemaakt. Ze beplakt ze met stof, dat is mooier en het past beter bij het lichaam van de pop. Maar de ogen, mond en neus tekent ze op het hoofd. Ze maakt de hoofden bijna nooit zelf, dat is meer het terrein van haar dochter. Haar dochter is een paar jaar geleden begonnen met poppen en poppenhoofden maken. Die is echt creatief.
Ook de kleding maakt ze op de naaimachine. Ieder pop is anders en de kleding past ze er op aan. De kleuren en de samenstelling van de kleding bepaald ze zelf. Ze varieert op de basispatronen die ze heeft.

Er liggen nog een paar onaffe poppen maar de laatste tijd komt ze er niet meer zo aan toe. Het is veel werk en het vraagt veel energie. Nu met de feestdagen in aantocht richt ze zich op het maken van kerstkaarten gemaakt van een cd-rom. Op een cd-rom plakt ze een 3d plaatje in het midden. Ze laat er een zien met een Kerstman er op. De kaart heeft een spiegeling en een mooie schittering die je goed ziet in het licht van een kaars of die de kerstboom kan reflecteren. Ze gebruikt cd’s die ze kreeg van haar zoon, hij nam ze mee van zijn werk toen die niet meer gebruikt werden. Ze heeft een hele stapel, genoeg om de komende jaren zichzelf en haar familie van kerstkaarten te voorzien.

We staan in de binnenstad van Deventer voor zijn galerie. Vroeger verkocht hij hier ook werk van andere kunstenaars, nu is de ruimte er uitsluitend om zijn eigen werk te verkopen of te verhuren. En hij heeft hier zijn atelier. In de doos die hij draagt zit de pas aangeschafte camera. Bij zijn nieuwe werk wil hij op een schilderachtige manier met fotografie omgaan. Hij is kunstschilder.

Aan de wanden van de galerie hangt werk uit verschillende periodes. Hij wijst op een stilleven met bloemen. Als je goed kijkt lijken de bloemen te zweven in een vreemde schilderachtige barokke ruimte. Op het stilleven is veel te zien en het is niet direct zichtbaar dat de bloemen gefotografeerd zijn. De bloemen gaan naadloos op in de geschilderde achtergrond.
De kunstenaar heeft dit werk gemaakt door een spiegel te gebruiken en zowel de bloemen als de reflectie in de spiegel te fotograferen. Door de symmetrie ontstaan bloemen die realistisch en ook vervreemdend zijn. Maar het zijn niet alleen de bloemen die vervreemden, in de spiegel is ook de reflectie van een schilderij te zien. Dan stoot de blik op een klodder verf, die hij op de spiegel heeft aangebracht, de verf komt visueel naar voren en gaat zweven.

De doeken die aan de wand hangen hebben felle kleuren en net als het bekeken stilleven diepte en gelaagdheid. Hij maakt dit werk door laag over laag de kleur aan te brengen. Soms is een schilderij een proces van maanden. Daar zit natuurlijk ook veel wachttijd in, want een laag moet droog zijn voordat hij er weer een nieuwe laag op aan kan brengen.
Zijn gevoel bepaalt de kleur, zijn gevoel is zichtbaar in de penseelstreek, de expresse van de verf en zijn gevoel is de leidraad in de beslissing of een schilderij klaar is of nog niet.

Het is een bekend beeld aan de leestafel in de bibliotheek, ze zit daar ontspannen maar geconcentreerd te breien. Of je ziet haar een paar meter verderop aan een tafeltje bij het raam in lunchroom Floris V. Ze zit altijd zo dat het daglicht goed op haar breiwerk valt. Het verzet haar gedachten, zo lijkt het.
Ze werkt vanaf tien uur in de ochtend in de bibliotheek, waar ze tot en met drie uur middags de bezoekers wegwijs maakt. Na drie uur is het een zelfhulp-bieb, maar veel mensen krijgen liever hulp bij het uitzoeken en terugzetten en inscannen van hun boeken. Nee, niet elk moment is druk in deze wijk-bieb, dus vindt ze het handig om altijd een breiwerkje in de tas te hebben. Daarbij; “Ik kan niet stilzitten”, zegt ze lachend. “Ik moet wat omhanden hebben”. Ze praat rustig en geeft pas antwoord aan het eind van elke naald – want als je midden in de naald het breien onderbreekt dat blijf je zien. De eerste steek na het onderbreken van het breiritme wordt losser en dat maakt het breisel onregelmatig. Dit wordt een sjaal in een rechte steek. Er liggen twee bollen wol op haar schoot; een gele en een rode. Ze gebruikt de bollen afwisselend en maakt een streeppatroon. Ze houdt blijkbaar van strepen en heldere kleuren, want de week daarop is groen met wit op de pennen gezet. Ook weer een sjaal. Tijdens het werk echt ingewikkelde steken breien lukt niet, legt ze uit. Dat vergt een andere concentratie. Waar de sjaals heen gaan? Deze gaat naar een kleinkind, ja dit is een mooie sjaal en die is bijna af. Veel gaat naar haar kleinkinderen, maar vanmiddag gaat ze wol kopen om iets voor zichzelf te breien! Dat is alweer lang geleden.

In haar jeugd hoorde breien bij de opvoeding. Haar moeder leerde het haar thuis en op school kreeg ze zoals elk meisje "het nuttige handwerken", daar leerde je overigens ook handnaaien, haken en borduren. Maar breien bevalt haar omdat je het overal kan doen.
Moeilijker patronen deed ze vroeger ook al, maar recent leerde ze veel bij van een oudere wijkbewoonster. Een mevrouw van ruim tachtig jaar oud, die allerlei breitechnieken beheerst. “Dat is echt bijzonder, ze zou wat meer reclame moeten maken!”
Ze haalt af en toe wat breigaren voor de wijkbewoonster en kijkt dan bij de Wibra naar de wol-koopjes. En soms gaat ze naar de wolwinkel in het centrum, zoals straks na het werk als er wordt ingekocht voor haar nieuwe wintersjaal.

“Ik kan niks anders”, zegt ze direct als uitleg. En dan bedoelt ze dat ze geen kunstenaar is die er bij fotografeert of een middenstander die af en toe een foto maakt in de studio achter de toonbank. Nee, zij is alleen maar fotograaf. Wat een eenvoudige beschrijving lijkt, blijkt veelomvattend.

Als tiener ging ze er helemaal voor; bandjes fotograferen, beetje stoere fotografie, Anton Corbijn als het grote voorbeeld. Ze leerde het vak op de AKI en portretteren stond haar toen juist tegen, ze studeerde af zonder portret.
In atelierpand Rollercate was het schilder Hans Bosman die haar vroeg om samen te werken aan een project en ja je raad het al: hij vroeg haar portretten te maken. Dat deed ze toch weer graag, wat op haar pad komt daagt haar uit en dat is soms letterlijk iets waar ze over struikelt. Zo fotografeerde ze enkele jaren geleden een gele skelter achtergelaten op een asfaltveldje in Het Rode Dorp. De gele skelter leek geen eigenaar te hebben en dook her en der op in de wijk. Anno 2012 roept de foto herinneringen op aan toen en aan “bezit”. Dat was een aanleiding om met mensen naar hun verzamelde voorwerpen met herinneringen te kijken. In het nu lopende project “Het Rode Dorp Verzamelt” worden portretten en verhalen in beeld gebracht.

Het terloopse er even uitlichten is vaak al genoeg. Elke dag maakt ze een foto, staat stil bij wat opvalt, fotografeert dat met de smart-phone en zet het op facebook. Fotografie blijkt in staat door de tijd en de hoeveelheid en de herhaling van de opnames een deel van ons collectieve geheugen te zijn. Zo heeft iedereen wel een vergelijkbare jeugdfoto; met je broer of zus op de schoolfoto recht in de camera kijkend. Of - ze griezelt even - iets verplichts doen op een schoolfoto. Ken je dat? Net doen alsof je speelt op aanwijzingen van een fotograaf. Je hebt dan bijvoorbeeld allemaal op diezelfde knuffelleeuw gezeten bij de schoolfotograaf en die leeuw gaat de volgende dag naar een andere school. Zou het niet aardig zijn die foto’s eens op een rij te leggen?
Ook foto’s van anderen en gemaakt door anderen boeien haar mateloos. Een wapenfeit is dat ze tien jaar terug, pas toen het technisch mogelijk bleek om op het internet grotere hoeveelheden foto’s te verzamelen, de website www.timetales.com opzette. Het is een online verzameling van gevonden foto’s van overal ter wereld. Een destijds spraakmakend idee bedacht met collega Dick Dijkman. De spelregels zijn simpel; je moet de foto bij toeval gevonden hebben en je mag niet weten wie erop staat en van wie de foto is. Ze kreeg reacties van over de hele wereld, heel veel uit America, maar ook uit Rusland en Israël.
Ze pakt een doos en we bekijken haar bewaarde en gevonden foto’s. Het gaat van vliegtuig tot kerstboom, van mislukte pasfoto tot trouwfoto. Samen naar deze foto’s kijken is een avontuur zowel op de website als zittend naast deze fotograaf. De anonieme wereld wordt persoonlijk door er enkele details uit te lichten.

Website Buurtbeelden.

www.schoolidylle.nl

“Let niet op de troep, dit is een mannenhuishouden,” lacht hij. Inderdaad is zijn huiskamer vol, maar een troep is het niet. Alles lijkt zijn plekje te hebben. En meteen is duidelijk: dit is het huis van een boogschieter. Overal hangen en staan bogen – en ook een gewoon dartbord – en kokers met pijlen erin. “Ik ben er nogal fanatiek in. Volgend jaar wil ik meedoen met het Nationale Kampioenschap boogschieten, op de achttien meter.” Dat komt door zijn zoon, die het zelf gauw voor gezien hield, maar zelf heeft hij het sindsdien niet meer losgelaten. “Al vijf jaar, waar blijft de tijd? Ik dacht niet dat ik op mijn leeftijd iets zou kunnen vinden dat mij zo in de ban kon brengen. De kennis die ik opdoe wil ik doorgeven en daarom geef ik jeugdtraining aan zo'n zestig kinderen, zowel jongens als meisjes. Hun enthousiasme geeft me een goed gevoel. En zijn ze niet enthousiast, dan probeer ik ze dat te maken. Ik vind het leuk om te proberen teruggetrokken kinderen te bereiken, ze toch blijdschap en zelfvertrouwen te geven.”

Hij pakt een technisch uitziend apparaat tevoorschijn. “Kijk, dit is mijn lievelingsboog, een compoundboog. Dat is nogal hightech. Ze zeggen ervan dat het is alsof je een Harley koopt: je blijft sleutelen. Je schiet met een lens en gebruikt een release voor je trekkertechniek.” Hij pakt een apparaatje dat hij in zijn hand houdt, om te bevestigen aan de boog zodat deze zo min mogelijk trilt bij het loslaten. “Met je instellingen, zelf je boog afstellen, kun je al zeventig procent van je schot voor elkaar krijgen. Dan kun je op achttien meter afstand een dubbeltje raken.”

Maar, dat lukt alleen als hij helemaal geconcentreerd is, iets dat je moet leren. “De Japanse filosofie stelt dat je je open moet stellen en toch op dat ene doel moet richten. Maakt iemand lawaai, dan laat je dat tot je komen zonder afgeleid te raken. Je maakt je los van deze wereld, je concentreert je alleen op je lichaam en je doel. Adem ik goed? Sta ik goed? In het begin wilde ik vooral hard schieten, maar dat heb ik afgeleerd. Het gaat om de verhouding, om de balans.”

De jeugdtraining kost hem twee avonden in de week, daarnaast volgt hij zijn eigen trainingsprogramma en heeft hij nog meer hobby's: fotografie, tuinieren, lassen, vliegvissen, dingen maken. Buiten staat meubelset die hij zelf maakte van afgedankt hardhout, binnen is de eettafel gebutst van het snijden. Maar de meeste aandacht gaat naar het boogschieten. “Als je begint, zie je eerst veel vooruitgang. Na een tijd wordt het moeilijk om je gemiddelde nog een pietsje op te krikken. Maar het stellen van zulke doelen geeft plezier aan het leven. Je krijgt er energie van. Ik zie om mij heen dat mensen depressief worden. Dat zijn mensen die geen doelen hebben. Voor mensen die zich afvragen wat het leven te bieden heeft: veel dus!”